آلبرت اليس در طول تاريخ و در همه برهه‌هاي زماني، فراد مشهوري در بين مردم بود. و با توجه به رشته فعاليت و توانايي‌هاي فراوانش، تاثيرات شگرفي بر جامعه زمان خود و بر مردم گذاشته‌ است. اين تاثيرات گاه محدود به زمان خودش است، و گاه اثرات كم و زياد نظريات و كارهاي آنها را در دوره‌هاي بعد هم مشاهده كرد و به تصوير كشيد.

يكي از دانشمندان در رشته روانشناسي آلبرت اليس مي‌باشد. اليس بي‌شك تاثيرات زيادي بر مردم زمانه خود داشته و همچنين تعاريف بسياري به علم روانشناسي اضافه نمود كه تا به امروز از آنها استفاده مي‌شود. در اين مطلب قصد داريم به معرفي اين روانشناس و نظريات وي بپردازيم.

منبع: آلبرت اليس | نظريه و روش درمان آلبرت اليس

آلبرت اليس

آلبرت اليس، روانشناس آمريكايي در سال ۱۹۱۳ميلادي در يك خانواده يهودي در پيتسبورگ ايالت پنسيلوانيا متولد شد. در سال ۱۹۳۴ ليسانس خود را از سيتي كالج نيويورك، در سال ۱۹۴۳ فوق ليسانس و در سال ۱۹۴۷، درجه دكتراي خود را از دانشگاه كلمبيا دريافت نمود. او در سال ۱۹۴۳، بطور خصوصي به ارائه مشاوره و روان‌درماني در زمينه خانوادگي، ازدواج و امور جنسي پرداخت. در اوايل كارش، در مشاوره ازدواج و خانوادگي، بيشتر اوقات، به شيوه آمرانه به مراجعانش اطلاعاتي مي‌داد.

اليس توافقي با روشها و نظريه روانكاوي نداشت، زيرا روش‌هاي روانكاوي را در مقايسه با نظرات خود فعال و هدايت شده نمي‌ديد. از اين روي آلبرت اليس، به نظريات يادگيري و تغيير رفتار به شيوه اصول يادگيري‌هاي شرطي علاقه‌مند شد. وي از سال ۱۹۴۵ ميلادي به بعد، شيوه درمان عقلاني ـ عاطفي را از ديگر روش‌هاي درماني موثرتر دانست. و پيوسته سعي كرد در درمان بيماران از آن استفاده كند.

تاريخچه تحول تفكر اليس

ريشه فلسفي نظريه آلبرت اليس به افكار بعضي از فلاسفه رواقي، بويژه زنو، سيسرو، اپتيكوس بر مي‌گردد. به اعتقاد اپتيكوس انسانها بوسيله اشياء برآشفته نمي‌شوند، بلكه نگرششان نسبت به امور آنها را برآشفته مي‌كند. برخي از متفكران آيين‌هاي باستاني تائو و بودا هم به دو نكته اصلي از رواقيون تأكيد دارند.

اول اينكه، آنها عواطف انسان را اساساً زاده فكر مي‌دانند. دوم آنكه درمانگر بايد براي تغيير و كنترل احساسات مراجعه‌ كننده عقايد او را دگرگون سازد. آلفرد آدلر از روان‌درمانگران امروزي است كه با اليس از ديدگاه فلسفي، تجانس فكري دارد.

در زمينه روش مستقيم و فعال اليس هم، مي‌توان به هرتزبرگ (متفكر شيوه تكليف دادن)، برنهايم، سالتر (ابداع كننده خواب مصنوعي و تلقين) دوبوآ و دجرين (پديد آورنده شيوه ترغيبي در درمان) اشاره كرد. از آنجا كه آلبرت اليس از شيوه‌هاي روانكاوي سنتي و غير فعال رضايت نداشت، به ابداع شيوه فعال و غير مستقيم بنام روان درماني عقلاني و سپس روان درماني عقلاني – عاطفي دست زد. در اين شيوه درماني، تا حد امكان منطق و استدلال به كار گرفته مي‌شود.

مفاهيم بنيادي نظريه آلبرت اليس

آلبرت آليس در نظريات خود به سه مفهوم بنيادي مي‌پردازد. اين 3 مفهوم در رابطه با نظريه شخصيت، ماهيت انسان و مفهوم اضطراب است. كه در ادامه تمام 3 دسته را طبقه بندي كرده‌ايم.

نظريه شخصيت آلبرت اليس

آلبرت اليس از سه ديدگاه فيزيولوژيك، اجتماعي و روان‌شناختي به شخصيت نگاه مي‌كند. مهم ترين نظريه اليس،نظريه شخصيت است كه در ادامه توضيح داده‌ايم.

1. مبناي فيزيولوژيكي

به عقيده آلبرت اليس انسان ذاتاً تمايلات بيولوژيكي استثنايي و نيرومندي جهت تفكر و عمل به شيوه خاص دارد. اين شيوه مي‌تواند در جهت منطقي و يا غير منطقي باشد. در نظر اليس جهت تفكر فرد، تابع محيط خانواده و فرهنگي است كه فرد در آن رشد مي‌نمايد. انسان موجودي است كه ذاتاً تمايل مفرطي به سهل‌انگاري در تغيير رفتار خود دارد.

طبق تفكر وي انسان مي‌خواهد وابستگي‌اش را به اسطوره‌ها و تعصبات خانوادگي، فرهنگي، سياسي و اجتماعي حفظ كند. اينكه انسان خود را برتر از ديگران و صاحب همه مهارت‌ها بداند، به نظرات احمقانه و بد بنياد متوسل شود، به تفكر آرزومندانه بپردازد، توقع خوش‌رفتاري از ديگران داشته باشد و … جزء تمايلات ذاتي و نامطلوب به شمار مي‌رود.

2. مبناي اجتماعي

آلبرت اليس مي‌پذيرد كه انسان موجودي اجتماعي است. و بايد در اجتماع مطابق انتظارات خود و ديگران رفتار نمايد و بيش از حد خودمدار و خودبين نباشد. وي پافشاري بر نگرش ديگران نسبت به خود و به اين نگرش بصورت نيازي مبرم نگريستن را حالتي مرضي و مخرب نفس مي‌داند. به عقيده او بلوغ عاطفي و سلامت رواني در اين است كه، فرد به برقراري روابط متقابل مناسب اهميت دهد و در اين رابطه تعادل ايجاد نمايد.

3. مبناي روان شناختي

آلبرت اليس مفهوم كلاسيك غريزه را قبول ندارد. و بيشتر با نظرات مزلو در زمينه تمايلات انسان موافق است. او قبول دارد كه انسان به عشق و محبت، توجه و مراقبت و تلاش براي آرزوها تمايل دارد. و از مورد تنفر واقع شدن و ناكامي دوري مي‌كند. از اين رو وقتي حادثه فعال‌ كننده‌اي براي فرد پيش مي‌آيد، او طبق تمايلات ذاتي خود دو برداشت متفاوت و متضاد دارد.

يكي افكار و عقايد منطقي و عقلاني، ديگري افكار غيرمنطقي و غيرعقلاني. طبق نظريه آليس در مورد شخصيت، انسانها تا حد زيادي به وجود آورنده اختلالات و ناراحتي‌هاي رواني خود مي‌باشند.

ماهيت انسان از نظر آلبرت اليس

مكتب عقلاني-عاطفي آلبرت اليس فرضيات مشخصي در زمينه ماهيت انسان دارد. كه در ادامه شرح داده‌ايم.

1. اول اينكه انسان هم موجودي عقلاني و منطقي و هم غير منطقي و غير عقلاني است. با تفكر عقلاني و منطقي، انسان موجودي كار آمد و تواناست.
2. دوم اينكه تفكر غير عقلاني انسان از يادگيري‌هاي غيرمنطقي اوليه‌اي پديد مي‌آيد كه از نظر بيولوژيكي در انسان آمادگي پذيرش آن‌ها وجود دارد.
3. سوم اينكه انسان حيواني ناطق است و تفكر او معمولاً از طريق كاربرد علائم، يا استفاده از زبان انجام مي‌شود.

نظرات آلبرت اليس در زمينه ماهيت انسان بسيار مشابه نظر پيروان مكتب اصالت است. او انسان را آزاد مي‌داند و مي‌گويد تجربه فردي هر انساني بالاترين ارزش و اهميت را در زندگي او دارد. انسان موجود انتخابگري است كه مي‌تواند هرچه به نفعش است برگزيند.

ولي بايد با همه اين توانايي‌ها، محدوديت‌هايي را هم در زندگي‌اش قبول كند. انسان موجودي پاسخ‌دهنده و خلاق است، يعني نه تنها محرك‌هاي بيروني را درك مي‌كند بلكه همزمان درباره آنها تفكر، مفهوم‌سازي و تعبير و تفسير مي‌كند. اليس نظريه يادگيري محرك و پاسخ را قبول ندارد. و بيشتر بر اساس نظريه يادگيري (S-O R ) در رابطه با انسان مي‌انديشد.

مفهوم اضطراب و بيماري‌هاي رواني

توجيه آلبرت الي

س، راجب ترس و اضطراب به شيوه خاص خود است. به عقيده او ترس عبارت است از دنبال نمودن عقيده يا نگرش و حملات به درون افكنده شده. ترس با حالتي پيشگيرانه به انسان مي‌گويد كه اولاً چيزي يا شخصي خطرناك موجود است، ثانياً انسان بايد در مقابل آن از خودش دفاع كند.

اضطراب با ترس فرق دارد. در نظرات آلبرت اليس، اضطراب و اختلالات عاطفي نتيجه تفكر غيرمنطقي و غير عقلاني است. افرادي كه خود را اسير افكار غير عقلاني‌ مي‌كنند، احتمالاً خود را در حالت احساس خشم، مقاومت، خصومت و … قرار مي‌دهند. انسان با اشياء خارجي مضطرب نمي‌گردد. بلكه، ديدگاه و تصور او از اشياء موجب نگراني‌اش مي گردد. آليس معتقد است اضطراب و اختلالات رفتاري، زاده طرز تفكر خيالي و بي‌معني انسان است.

كاربرد نظريه شخصيت آلبرت اليس

درمان منطقي-عاطفي آلبرت اليس نظريه اي شناختي است كه به فرايندهاي دروني ارگانيزم اشاره دارد. در اين روش درماني محرك ها اهميت ندارند، بلكه برداشت هاي فرد از اتفاقات حائز اهميت است. براي مثال اگر فردي شكست عشقي خورده باشد با جلوگيري از رويدادهاي ناخوشايند و رفتارهاي غير منطقي به تدريج افسرده، مضطرب و سردرگم مي‌شود.

در نهايت كاربرد نظريه آلبرت اليس براي شناخت و نحوه برخورد با اين احساسات است. تا فرد با مشكلات بزرگ و اختلالات روبرو نشود.

اعتقادات غيرمنطقي در ذهن از نظر آلبرت اليس

طبق نظر آلبرت اليس اعتقاداتي در ذهن وجود دارد كه غير منطقي و غير عقلاني است. بر اين اساس در ادامه به نظريات آلبرت اليس اشاره كرده‌ايم.

• لازمه احساس ارزشمندي، وجود حداكثر لياقت،كمال و فعاليت شديد است. فرد عاقل بهترين كارها را براي خودش انجام مي‌دهد اما نه بخاطر ديگران. بلكه مي‌خواهد از فعاليت لذت ببرد نه از نتايج آن.
• همه افراد جامعه بايد او را دوست بدارند و احترام بگذارند. اين خواسته نشانه انسان مضطرب و ناقص نفس خويش است.
• عده‌اي از مردم شرور و بد ذاتند و البته شايسته تنبيه. اين عقيده غير منطقي، معيار مطلقي براي درست يا نادرست بودنش نيست.
• اگر اوضاع بر وفق مراد نباشد، فاجعه‌آميز است. اين طرز تفكر غلط مي‌باشد، زيرا ناكامي احساسي طبيعي است ولي اندوه طولاني غير منطقي است.
• فرد بدبختي و عدم خشنودي را ناشي از عوامل بيروني مي‌داند. انسان نمي‌تواند اندوه و اختلالات عاطفي خود را كنترل كند.
• انسان بايد به ديگران و فرد قويتري متكي باشد. وابستگي شديد موجب فقدان يا كاهش استقلال، فرديت و تجلي نفس مي‌شود.

نتيجه‌گيري

همانطور كه گفته شد، آلبرت اليس از نظريه‌پردازان رشته روانشانسي است كه نقش مهمي در ابداع شيوه‌هاي درماني رفتاري شناختي نيز دارد. به نظر اليس ناراحتي ها و اضطراب‌هاي هر فرد از افكار غيرعقلاني او نشأت مي‌گيرد. به همين دليل او براي درمان اختلالات رفتاري پيشنهاد كرد كه بايد از آموزش، استدلال، منطق و هدايت صريح حداكثر استفاده را كرد.

تا افكار منطقي تر جايگزين افكار غيرعقلاني شود. براي استفاده از اين روش بايد از روانشناس و مشاوين كمك گرفت. مركز مشاوره ذهن نو خدمات حضوري و تلفني به شما عزيزان ارائه مي‌دهد. براي كسب اطلاعات بيشتر بر روي شماره درج شده كليك كنيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه آلبرت اليس مي‌توانيد در هر ساعت از روز براي مشاوره تلفني از طريق شماره 02191002360 با برترين متخصصان مشاوره روانشناسي ذهن نو تماس حاصل نماييد.

سوالي داريد؟ با ما تماس بگيريد

تماس با برترين مشاوران از طريق تلفن ثابت در سراسر كشور از 8 صبح الي 12 شب حتي ايام تعطيل

سراسر كشور :9099070354

جهت مشاوره تلفني با موبايل و رزرو وقت حضوري

شماره تماس با موبايل : 02191002360

منبع: آلبرت اليس | نظريه و روش درمان آلبرت اليس